Dispvtacia kśiędza Hieroniima Powodowskiego, z Ministrem Zboru Nowoariańskiego Smigelskiego, Janem Krotowiciuszem. O niktorych Artikułach przedwiecżnego Bostwa Syna Bożego, y Troyce przenaświętszey. Tamże w Zborze Smigielskim, przy nie małey liczbie osob rozmaitego stanu iawnie odprawowana, dnia 27. Grudnia, w Roku 1581… Sebastian Szamotulski
Poznań, Jan Wolrab, [1582]
[34] k.; 8°
Polska Akademia Nauk Biblioteka Kórnicka, nr inw. Cim. O. 332
z księgozbioru Tytusa Działyńskiego, sygn. Kielis. 3560.
W drugiej połowie XVI wieku Śmigiel stał sie najsilniejszym ośrodkiem arianizmu w Wielkoposce, a to za sprawą kolejnych właścicieli miasta, którzy przyjęli właśnie to wyznanie. W grudniu 1581 roku kanonik poznański, zagorzały przeciwnik reformacji, Hieronim Powodowski, odbył dysputę teologiczną w Śmiglu z pierwszym ministrem tutejszego zboru, judaizującym arianinem Janem Krotowicjuszem. Tematem spotkania było bóstwo Jezusa Chrystusa i istnienie Trójcy świętej. Porządek polemiki został oddany przez jej obserwatora i protokolanta, bliżej nieznanego Sebastiana Szamotulskiego. Być może była to postać fikcyjna, pod którą krył się sam Powodowski. Redaktor dzieła użył formy dialogu Kanonika i Ministra, oddając charakter rzeczywistej dysputacji, lecz tak go skonstruował, by strona katolicka posługiwała się silną argumentacją, natomiast strona ariańska – słabszą. Miało to zdeprecjonować, a nawet ośmieszyć, arian w opinii ówczesnych czytelników.
Estreicher XXV, 189–190; XXX,201; M. Ryszka-Kurczab, Kilka uwag o Dysputacyjej księdza Hieronima Powodowskiego z ministrem zboru nowoariańskiego śmigielskiego Janem Krotowicjuszem z 1581 roku [w:] Rzeczy minionych pamięć, red. A. Borowski i J. Niedźwiedź, Kraków 2007, s. 449–462.
Aneta Falk