Adam Samuel Hartmann
Leszno, [Michael Buck, około 1686]
Polska Akademia Nauk Biblioteka Kórnicka, nr. inw. 31113
ze zbiorów Tytusa Działyńskiego (1796–1861), notowany w katalogu K. W. Kielisińskiego pod numerem 9031

Daniel Ernest Jabłoński (1660–1741), wnuk Jana Amosa Komeńskiego, był wybitnym uczonym protestanckim, który szukał dróg porozumienia między przedstawicielami różnych kultur, języków i wyznań. W latach 1670–1677 uczył się w gimnazjum w Lesznie i mieszkał w domu Adama Samuela Hartmanna (1627–1691) – ucznia Komeńskiego. Hartmann odbudował leszczyńskie gimnazjum po zniszczeniu miasta i był rektorem szkoły do 1673 roku. Za podstawę nauki służył mu podręcznik Orbis pictus Komeńskiego, który miał pomóc uczniom posługiwać się łaciną w życiu codziennym. Również Jabłoński, który w 1686 roku, za wstawiennictwem Hartmanna, został mianowany rektorem gimnazjum w Lesznie, uważał łacinę, obok języka francuskiego, za środek naukowej komunikacji w Europie.
Książka A. S. Hartmanna jest oficjalnym zaproszeniem Jabłońskiego do pełnienia funkcji rektora.

Budowanie mostów. Daniel Ernest Jabłoński w Europie wczesnego Oświecenia, red. J. Bahlcke, Leszno 2010, s. 253–284.
Małgorzata Potocka