Catechismus der Gemeine derer Leute, die […] affirmirem und bekennen, das niemand anders, den nur allein der Vatter unsers Herrn Jesu Christi, der einige Gott Israel sey; […] Aus der Polnischen sprach verdeutschet […].
Raków, Sebastian Sternacki 1608
[11], 358 s; in duodecimo
Polska Akademia Nauk Biblioteka Kórnicka, nr inw. 11961
ze zbiorów Tytusa Działyńskiego (1796–1861), notowany w katalogu K.A. Kielisińskiego pod numerem Kielis. 7220

Niemiecki przekład słynnego Katechizmu Rakowskiego, wydrukowany w oficynie Sebastiana Sternackiego, w tłumaczeniu Walentego Smalca (1572–1622) związanego ze zborem śmigielskim. Smalc pojawił się w Śmiglu około 1593 roku i tu oficjalnie przystąpił do zboru, wnet obejmując urząd rektora miejscowej szkoły i żeniąc się z polską szlachcianką.
Katechizm Rakowski, czyli wyznanie wiary braci polskich, był jednym z pierwszych w Europie dzieł głoszących zasadę racjonalizmu i tolerancji religijnej. Należał do grupy druków teologicznych przygotowywanych planowo i pieczołowicie w środowisku rakowskim, stanowiącym centrum myśli ariańskiej w Polsce. Ostateczną redakcją katechizmu zajęli się Hieronim Moskorzowski, Walenty Smalc oraz Jan Völker, w oparciu o pisma Fausta Socyna, reformatora religijnego i twórcy doktryny braci polskich. Dzieło ukazało się ostatecznie w 1605 roku pod tytułem Katechizm Zboru tych ludźi, którzy […] wyznawáią że nikt inszy, iedno Oćiec Pana naszego Jezusa Christusa iest onym iedynym Bogiem…

K. Estreicher VIII, 142; XIV, 96; XXVIII, 284; Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1, cz. 2, vol. 2, red. J. Pirożyński, Kraków 2000, s. 601–608
Magdalena Marcinkowska