Postilka domowa dla chorych i zasmuconych…
Samuel Hentschel
683, [5] s; in octavo
Wrocław, Georg Baumann młodszy – spadkobiercy, 1719
Polska Akademia Nauk Biblioteka Kórnicka, nr inw. 129053
nabyto do Biblioteki Kórnickiej najpewniej przed 1924

Pierwszy polski przekład najbardziej znanej pracy Samuela Hentschela (1635–1690), która pierwotnie ukazała się w 1690 roku pod tytułem Kleine Hauspostille für kranke und betrübte Personen. Hentschel urodził się w Lesznie, w rodzinie bogatego kupca, uczęszczał do luterańskiej klasy w szkole braci czeskich, a następnie wyjechał na studia do Frankfurtu i Wittenbergi, gdzie zgłębiał nauki wyzwolone i teologię. Od 1664 roku ponownie związał się z Lesznem, pokonując kolejne szczeble w hierarchii zborowej, aby ostatecznie w roku 1675 objąć stanowisko seniora generalnego wielkopolskich luteranów. Pod koniec życia wydał drukiem swoje prace z zakresu teologii praktycznej i moralistyki, wśród nich także prezentowaną Postilkę Domową dla chorych i zasmuconych. Książkę przetłumaczył na język polski oraz poszerzył o inne utwory Georg Heinrich Assig (1669–1736) – duchowny luterański rodem z Bojanowa, duchowny we wrocławskim kościele św. Marii Magdaleny, autor Evangelische Andachten… (Leszno 1694, 1704).
Postylle, czyli zbiory kazań, rozwinęły się bujnie w okresie reformacji, zwłaszcza wśród wyznawców luteranizmu. W odróżnieniu od średniowiecznej, postylla reformacyjna była skierowana do szerokiej grupy odbiorców, zatem w większości sporządzano je w językach narodowych, a zawiłe problemy teologiczne usiłowano przedstawić w formie możliwie uproszczonej. Nie unikano także akcentów polemicznych oraz satyry obyczajowej i społecznej. Prezentowane dzieło Hentschela reprezentuje szczególny gatunek tzw. postylli domowej, który zapoczątkował Marcin Luter swoją, wydaną w 1542 roku, Hauspostille.

K. Estreicher XVIII, 111; W. Urban, Hentschel Samuel (1635–1690), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 9, s. 426–427; J. Sokolski, Postylla, [w:] Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990, s. 658–660
Magdalena Marcinkowska