Psałterz

Psalmy Dawidowe z hymnami. Pieśni duchowne. Katechizm mnieyszy y więtszy…
Gdańsk, Andrzej Hünefeld, 1619
[24], 336, [8], [4], 348, [14], [2], 94, [2], 128 s; in octavo
Polska Akademia Nauk Biblioteka Kórnicka, nr inw. 13719
z księgozbioru Wilhelma Bickericha

Reformacja wpłynęła znacząco na tradycję przekładu biblijnej Księgi Psalmów. Na fali sporów religijnych wzrosło zainteresowanie psalmami, przejawiające się nie tylko w swobodnej lekturze, ale także w filologicznej dążności do ustalenia tekstu pierwotnego, najdoskonalszego. Równocześnie pod wpływem humanizmu ukształtowało się ponadwyznaniowe, estetyczne podejście do Psałterza, w którym widziano przede wszystkim dzieło o wielkich walorach literackich. W XVI-wiecznej Polsce powstało sporo przekładów Księgi Psalmów – częściowych i całkowitych, katolickich i protestanckich. Warto wymienić choćby Żołtarz Dawidów Walentego Wróbla czy Psałterz Dawidów Mikołaja Reja. Z obozu protestanckiego wychodziły tłumaczenia całości Biblii (w tym Psałterza), ale także wierszowane przekłady psalmów służące celom liturgicznym, co wiązało się z zasadą wprowadzania języka narodowego do obrządku kościelnego. Poetyckie tłumaczenia, wydawane przeważnie z nutami, wychodziły spod piór Mikołaja Reja, Andrzeja Trzecieskiego, Piotra Artomiusza czy Jana Seklucjana.
W XVII wieku nasilało się zjawisko coraz swobodniejszego operowania materią hymnów Dawidowych; powstawały parafrazy oraz utwory oryginalne pisane według konwencji psalmicznej. Przykładem tego są Psalmy Dawidowe autorstwa ministra braci czeskich Macieja Rybińskiego (1566–1612), które pierwotnie ukazały się w 1605 roku, a ze względu na dużą popularność doczekały się wielu wznowień. Prezentowany egzemplarz wytłoczono w gdańskiej oficynie Andrzeja Hünefelda w roku 1619.

K. Estreicher XV, 75; T. Michałowska, Psalm, [w:] Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990, s. 666–671
Magdalena Michałowska