Biblia gdańska

Biblia Swięta to jest Księgi Starego y Nowego Przymierza z żydowskiego y greckiego języka na polski pilnie y wiernie przetłumaczone
Gdańsk, Andrzej Hünefeld, 1632
[14], 898, 219, [1], 286, 10 s; in octavo
Polska Akademia Nauk Biblioteka Kórnicka, nr inw. 13749
ze zbiorów Tytusa Działyńskiego (1796–1861), notowany w katalogu K.A. Kielisińskiego pod numerem 3318

XVI wiek w Polsce, tak jak i w całej Europie, był szczególnym okresem dla rozwoju biblijnej tradycji translatorskiej. Ożywczy prąd reformacyjny sprzyjał pojawieniu się bardzo wielu tłumaczeń Pisma świętego na języki narodowe. W krótkim czasie powstały cztery pełne przekłady na język polski – dwa katolickie i dwa protestanckie. Prezentowana Biblia gdańska, wydrukowana w 1632 roku, symbolicznie zakończyła ów złoty wiek, gdyż na kolejny polski przekład trzeba było czekać aż do XX wieku.
Historia Biblii gdańskiej wiążę się z dziejami jej wielkiej poprzedniczki – Biblii brzeskiej (1563), która była podstawowym tłumaczeniem obozu protestanckiego. Wkrótce po spaleniu niemal całego jej nakładu przez nawróconego na katolicyzm Mikołaja Radziwiłła, pojawiło się zapotrzebowanie na nowy przekład. W 1613 roku tłumaczenie zlecono seniorowi kalwińskiemu z Radziejowa na Kujawach – Danielowi Mikołajewskiemu (1560–1633), nakazując jednocześnie, by translator trzymał się wzorca brzeskiego, co nie w pełni zostało zrealizowane. Mimo licznych głosów niezadowolenia i sprzeciwu, druk ostatecznie ukończono w 1632 roku, a Biblia gdańska na całe stulecia stała się kanonicznym tekstem dla całego obozu protestanckiego w Polsce.

K. Estreicher XIII, 18; I. Kępka, Biblia gdańska – rewizja Biblii brzeskiej czy nowy przekład?, „Rocznik Gdański” 64, 2004, z. 1–2, s. 113–123; M. Adamczyk, Biblia, [w:] Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990, s. 82–89
Magdalena Marcinkowska