Portret Johanna Heermanna

wg grafiki Lucasa Kiliana (1579-1637) z 1631
Augsburg, 1631
papier, miedzioryt
arkusz: 19,5 x 5,4, kompozycja: 14,7 x 9,9
własność Marcina Błaszkowskiego

Postać ukazana w popiersiu ¾ w lewo, ujęta owalną ramą oraz czterema zbliżonymi do trójkąta, narożnymi płycinami.  Portretowany w średnim wieku, w czarnym stroju duchownego z białą kryzą; półdługie, ciemne włosy, długi wąsik oraz siwa, opadająca na kryzę broda. W ramie napis: JOHANNES HEERMANNUS, RAUTENAS SIL. P. L. C. ECCLEES. KOEBENIANAE PASTOR AETAT. XLV. ANN. MDCXXXI. Poniżej pięciowersowy podpis z utworem Martina Opitza: Dum patriam Musae, pietas dum deserit orbem, / Heermannus docta sistit utraque manu / Hic quem, Lector habes, quas si non sistere posset, / Scriptis qua legimus redderet ille suis. / hz.
Wizerunek Johanna Heermanna opiera się prawdopodobnie o powstałą za życia pastora podobiznę graficzną autorstwa Lucasa Kiliana z 1631 roku. Portrety zlecane Kilianowi przez śląskie duchowieństwo i szlachtę należą niewątpliwie do najznamienitszych dzieł grafiki owego czasu, stając się niejednokrotnie wzorem dla tworzonych przez miejscowych artystów przedstawień portretowych.
Johann Heermann (1585–1647) – urodzony w Rudnej koło Lubina duchowny ewangelicki, od 1611 pastor parafii w Chobieni, gdzie powstały jego pierwsze pieśni religijne. Funkcję tamtejszego pastora pełnił aż do 1638 roku, kiedy to w wyniku nasilających się na Śląsku prześladowań protestantów, na zaproszenie ówczesnego właściciela Leszna Bogusława Leszczyńskiego, przybył do miasta. Zmarłszy w roku 1647, pochowany został w ewangelickim kościele p.w. św. Krzyża. Heermann uznawany jest za jednego z najwybitniejszych poetów ewangelickich od czasów Macina Lutra oraz krzewicieli idei reformacji na Śląsku i w Wielkopolsce. Do dziś zachowało się niemal 500 dzieł jego autorstwa, w tym powstałe w najgorszym okresie prześladowań treny, kazania oraz kilkaset pieśni religijnych, z których wiele znalazło swe stałe miejsce w ewangelickich śpiewnikach religijnych.

E. Blümel, Johannes Heermann, [w:] Schlesische  Lebensbilder, t. 3: Schlesier des 17. bis 19. Jahrhunderts, Breslau 1928, s. 39; Die älteren Bilsnissammelbände der Breslauer Stadtbibliothek, Breslau 1830, s. 46; M.P. Fleischer, Späthumanismus in Schlesien. Ausgewählte Aufsätze, München 1984; J. Harasimowicz, Ewangelicki rytuał pogrzebowy na Śląsku w XVI i XVII wieku, [w:] Ziemia Śląska, t. 3, red. Szaraniec L., Katowice 1993, s. 69–88; J. Heermann, Neues Ehrengedächtniß des schlesischen Gottesgelehrten und Liederdichters Johann Heermanns…, Glogau 1759; Lucas Kilian to Philipp Kilian, [w:] Hollstein’s German engravings, etchings and woodcuts (1400-1700), t. 17, Amsterdam 1976, s. 79, nr 274; W. Reychmanowa, Śląski indeks ikonograficzny, cz. 3, Wrocław 1964, s. 1040, nr 12971; H.W. Singer, Allgemeiner Bildnis-Katalog, t. 5 , Leipzig 1931, s. 212; Theatrum vitae et mortis. Grafika, rysunek i malarstwo książkowe na Śląsku w latach 1550–1560, red. J. Gromadzki, P. Oszczanowski, Wrocław 1995, s. 67–68.
Anna Agata Ciesielska