1656–1669
9 s
papier, rękopis
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Akta Braci Czeskich, sygn. 124

Po spaleniu Leszna w kwietniu 1656 roku Komeński osiadł na stałe w Amsterdamie, gdzie gościny udzielił mu Lorensz de Geer, syn Louisa, zamożnego przedsiębiorcy, zafascynowanego pansoficznymi projektami Comeniusa. Tu rozwinął zaawansowaną działalność wydawniczą, publikując liczne prace. Nie zaprzestał też kontaktów z współwyznawcami z Leszna, czego śladem jest zachowana korespondencja z seniorami leszczyńskiej Jednoty, prowadzona niemal do śmierci Komeńskiego. Listy słane do Jana Bythnera dotyczyły m. in. bieżących spraw związanych z kwestiami kadrowymi, wydawaniem książek, odbudową kościoła i szkoły. W tej kwestii Komeński gromadził środki na ten cel wśród amsterdamczyków.
Kamila Szymańska