Nakrycie ołtarzowe
warsztat nieznany
Turcja
jedwab, złota blaszka
263 x 73 cm
Muzeum Okręgowe w Lesznie, nr inw. MLH 200
do 1945 w kościele św. Jana, następnie wywieziony do Hernhut, rwindykowane w 1959; przekazane do muzeum w Lesznie w 1962

Nakrycie złożone z dwóch całych brytów i czterech połówek brytu tkaniny brokatowej. Strukturę i dekorację tkaniny wykonano z greży jedwabnej (osnowa) i jedwabiu buretowego (dwa wątki tkane splotem płóciennym). Nici wątku są rzadko oplecione złotą blaszką, tworzącą dodatkową fakturę – obok drobnych nierówności buretowego jedwabiu.
Raport tkaniny zdobiony jest wielkim wzorem czternastoramiennej gwiazdy, wpisanej w kolisty medalion ujęty dwoma ogromnymi łukowato wygiętymi, zębatymi liśćmi, środkiem których biegną rzędy małych listków połączonych gałązkami. Ornament roślinny potraktowany jest płasko.
Tkanina z której wykonano antepedium należy do wykonywanych w Turcji materiałów, z których od XIV do XVIII stulecia wyrabiano reprezentacyjne tuniki tzw. hilaty. Hilat nosili sułtani, dygnitarze, urzędnicy. Tuniki te był zwyczajowym prezentem wręczanym posłom obcych mocarstw. W literaturze przedmiotu wymieniane są przykłady polskich możnowładców, którzy otrzymali taki dar np. Krzysztof Zbaraski, legat Zygmunta III do Turcji w 1622 roku. Hilaty trafiały w polskie ręce także jako łup zdobyty podczas licznych wojen toczonych w XVII stuleciu. Bywało, iż darowano je do kościołów, by wykonać z nich np. ornaty. Ornat wykonany z hilatu znajduje się w skarbcu jasnogórskim. Znaczenie takich darów podnosił także fakt, iż zdobyte zostały w wyniku przewagi polskiego oręża nad potęgą Islamu. Podobne pochodzenie, a co za tym idzie zabarwienie emocjonalne, może mieć leszczyńskie antepedium. Być może tkaninę tę przywiózł spod Wiednia w 1683 roku jeden z donatorów kościoła imienia Jana Ewangelisty, Aleksander Złotnicki. Ciekawym jest również fakt, iż materiał przeznaczony docelowo na hilaty, nie został w ten sposób wykorzystany. Na antepedium brakuje cięć tkaniny, które by na to wskazywały. Prawdopodobnie w obozie tureckim pod Wiedniem znajdowały się bele tkanin przygotowane do uszycia reprezentacyjnych tunik po zdobyciu Wiednia, co nie nastąpiło.

K. Szymańska, Bracia czescy w Lesznie. Przewodnik po zbiorach Muzeum Okręgowego w Lesznie, Leszno 2007, s. 24; M. Piwocka, A turkish hilat at Jasna Góra, [w:] Arma virumque cano. Profesorowi Zdzisławowi Żygulskiemu jun. w osiemdziesięciolecie urodzin, Kraków 2006, s.343-350
Małgorzata Gniazdowska