Portret trumienny nieokreślonego Potworowskiego
malarz działający w Wielkopolsce
Leszno, 1 ćwierć XVIII w.
blacha miedziana, olej
57 x 56 cm, sześciobok
Muzeum Okręgowe w Lesznie, nr inw. ML 38
z kościoła św. Krzyża w Lesznie; w zbiorach od 1952

Portret w kształcie nieregularnego sześcioboku, przedstawia mężczyznę w sile wieku, zwrócony ¾ w prawo. Twarz pociągła o indywidualnych rysach. Ciemna, podgolona według polskiej maniery czupryna, sumiasty wąs. W zbroi płytowej i narzuconym na nią ciemnobłękitnym płaszczu, podbitym ciemnym futrem, spiętym ozdobną zaponą.
Heroizowany portret, przedstawia mężczyznę o indywidualnych rysach. Układ kolorystyczny skłania się ku ściszonym monochromatycznym barwom czerni. Portret oraz zapewne towarzyszące mu tablice – inskrypcyjna i herbowe – pochodzi z dawnego kościoła luterańskiego w Lesznie. Wykazuje formalne podobieństwo do zespołu portretów z leszczyńskiego zboru braci czeskich p.w. św. Jana. Według tradycji przypisywany jest nieokreślonemu Potworowskiemu. Analizując genealogię Potworowskich można domniemywać, iż portretowanym może być Jan Potworowski, brat Anny Elżbiety z Potworowskich Mieleckiej, bowiem ożenił się z luteranką Ludwiką Dziembowską herbu Pomian, stąd jego portret w luterańskiej świątyni. Jan, jako zapobiegliwy gospodarz, do rodzinnych majątków Iwanowice i Tłumakowa Wola, dokupił Bielawo koło Gostynia, Świdnicę (obecnie Siedlnica) koło Wschowy i Małe Krzycko koło Leszna.

I. Kubistalowa, Portret trumienny w południowo-zachodniej Wielkopolsce, „Rocznik Leszczyński” 6, 1982, s. 306–308; J. Dziubkowa, Z. Dolczewski, K. Kalinowski, Stolz und Freiheit. Das Bild des polnischen Adels im Zeitalter des Barok. Sargporträts, Adelsbildnisse, katalog wystawy, Wismar – Bonn, 1990, nr kat. 30; J. Dziubkowa, Z. Dolczewski, Duma i Wolność. Obraz szlachty polskiej w dobie baroku, katalog wystawy, Poznań 1991, nr kat. 37; J. Dziubkowa, Vanitas. Portret trumienny na tle sarmackich obyczajów pogrzebowych, katalog wystawy, Poznań 1996, nr kat. 130; G. Michalak, Pamiątka wieczna nigdy nie ustaje…w kręgu leszczyńskiego portretu trumiennego, katalog wystawy, Leszno 2002, nr kat. 28.
Grażyna Michalak