Sola scriptura – jedno z haseł reformacji zobowiązywało wiernych do lektury Biblii. Tym samym pośrednio wpływało na rozwój oświaty. Grupą szczególnie dbającą o poziom wykształcenia swych kadr duchownych byli bracia czescy. Już w swych początkach przykładali wagę do religijnej lektury i zadziwiali znacznym odsetkiem wiernych umiejących czytać. Bracia czescy przykładali też wagę do edukacji duchowieństwa. Trakując swój pobyt w Lesznie z początku jako tymczasowy nie zaniedbywali tego, co Komeński wyraził w piśmie Kšaft umitrajici matki Jednoty Bratrské (Leszno 1650), gdzie odwoływał się do utrzymania tradycji poprzez utrzymanie dyscypliny, dbałość o szkoły i wykształcenie.
Wszyscy duchowni Jednoty zobowiązani byli do zdobycia wyższego wykształcenia teologicznego. W tym gronie liczni parali się nauką, pozostawiając literacki, bądź naukowy dorobek. Ich obecność w Lesznie miała zasadniczy wpływ na rozwój życia kulturalnego w mieście. W mieście funkcjonowały szkoły nauczające na poziomie elementarnym, także tzw. pokątne, zreformowane przez Komeńskiego gimnazjum, należące do 1656 roku do czołówki szkół w Rzeczpospolitej. W szkole funkcjonował teatr, w którym uczniowie wystawiali sztuki czerpiące z bogactwa antyku, a także oswajające z pracą i dorosłym życiem. Wizytówką Jednoty była zwłaszcza cenna biblioteka, która w zamyśle twórców miała być jednocześnie warsztatem jak i zbiorem dokumentującym dzieje protestantyzmu w Polsce. Na synodzie prowincjonalnym w dniach 18–20 kwietnia 1717 roku powołano bibliotekę publiczną, która dała początek bibliotece kościelnej.

„Erekcya Bibliotheki Publiczney przy Gymnasium unanimiter placidowana; y iako każdy z Braci obiecał przyłożyć się do niey zacnym iakim Authorem, tak Conclusum, obligować Neo-Ordinandos as Ministerium, idem faciant; owszem y Ichmościow Equ. Ord. ad similem liberalitatem placide invitare.”