SFaust Socyn
De Iesu Christo Servatore, hoc est, cur & qua ratione Iesus Chrisus noster servator sit… disputatio… Nunc primum edita…
Kraków, Aleksy Rodecki, [post 1 X] 1594
[13] k., 427 s; in quarto
oprawa XVII w.: tektura, pergamin, wiązania
Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, sygn.: SD 41575 I
proweniencje: 1. TRW [z koroną, znak niezidentyfikowany] – pieczęć, XIX w.; 2. Zur Universitäts-Bibl[iothek] – wpis, XIX w.; 3. Abgegeben K.u.U. – B. Königsberg – pieczęć, XIX w.; 4. KWB – Posen. Geschenk der Kgl. u. Universitätsbibliothek. Königsberg i. Pr. 1898-1899 – ekslibris Kaiser-Wilhelm-Bibliothek, Poznań; 5. Biblioteka Główna Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu – ekslibris

Jedno z najważniejszych dzieł Fausta Socyna wydane w 1594 roku sumptem Eliasza Arciszewskiego, który też opatrzył to dzieło własną przedmową. De Iesu Christo Servatore uchodzi za najważniejsze pod względem dogmatycznym dzieło Socyna. Stanowi ono polemikę z Iacobusem Covetusem (Jaques Couet du Vivier, 1546–1608), hugenockim pastorem. Socyn w liście do Wadowity napisał, iż w swych rozważaniach podąża za myślą Bernardina Ochina. Dzieło to spotkało się z wielkim zainteresowaniem, a także licznymi polemikami. W Polsce żywo zareagowali na De Iesu Christo Servatore Grzegorz z Żarnowca oraz Jan Niemojewski. Arciszewski, wydawca dzieła, urodzony około połowy XVI w. w Wielkopolsce, brał czynny udział w religijnym życiu zboru socyniańskiego w Śmiglu. To właśnie pod patronatem Arciszewskiego zbór ten stał się jednym z wiodących ośrodków socynianizmu w Polsce. Przed sfinansowaniem wydania przez Arciszewskiego, De Iesu Christo Servatore krążyło wśród wiernych w rękopiśmiennych odpisach. Sam Arciszewski prahnął wydać to dzieło po polsku, o czym pisze w przedmowie, ale zabrakło mu na to czasu, a ponadto główny odbiorca dzieła, czyli Jaque Couet nie znał polskiego.

E XXVIII, 387; PK 1375; BJ 2310; Ossol. 2335; A. Kawecka-Gryczowa, Prasy Krakowa i Rakowa w służbie antytrynitaryzmu, [w:] Studia nad arianizmem, red. L. Chmaj, Warszawa, PWN, 1959, s. 284–285; J.Ch. Godbey, A Study of Faustus Socinus’s De Jesu Christo Servatore, rozprawa doktorska, University of Chicago 1968; A.W. Gomes, De Jesu Christo Servatore: Faustus Socinus on the Satisfaction of Christ, „Westminster Theological Journal” 55:2 (Fall 1993), s. 209–231.
Rafał Wójcik