Nekrologium 1467–1741

1. [Inc.:] „W tey xiążce …”
k. I, II, 169 (k. I, II, 162–167, 169 niezapisane); 4o, 16 x 10 cm
papier; oprawa tektura i półskórek
Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, Rkp. 192, inw. 189
w zbiorach Biblioteki Raczyńskich od XIX w.

2. Materiały do historii braci czeskich w Polsce
k. 97: s. 59–156; 20 x 16 cm
Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, Rkp. 48, inw. 47
w zbiorach Biblioteki Raczyńskich od XIX w.

3. Diarium Unitatis ab anno 1643 ab nostra…
papier,
Archiwum Państwowe w Poznaniu, ABCz, sygn. 1612

 

  

Chronologiczne wzmianki o zmarłych duchownych Jednoty braci czeskich   oraz osobistościach związanych z Kościołem na terenie Czech oraz w Polsce. Pierwsza wzmianka o zmarłym w Polsce datowana jest na rok 1547 i brzmi: „Tegoż roku umarł B. Tomasz Wrzesita Polak w Wyssinach wsi w Polszcze”. O 1548 roku pojawiają się wiadomości o członkach zboru toruńskiego, następnie w Poznaniu, Lasocicach, Ostrorogu („Umarła pobożna i zacna panna Katarzyna Ostrorożanka” – 11 lutego 1583) i innych miejscowości, gdzie funkcjonowały zbory. Najwcześniejsza informacja dotycząca wspólnoty leszczyńskiej dotyczy pogrzebu Jana Gyrka – kaznodziei niemieckiego i polskiego „rektora niekiedy szkoły Toruńskiej, potym i Leszczyńskiej”, pochowanego 25 lutego 1605 roku. Po 1628 roku większość zapisów odnosi się do rezydujących w Lesznie duchownych Jednoty. Od XVIII wieku zdarzają się zapisy nieodnoszące się do zgonów, ale informujące np. o ordynowanych duchownych.
Wszystkie te dokumenty stały się podstawą do ogłoszenia drukiem edycji krytycznych. Po raz pierwszy jego część obejmującą lata 1571–1741 wydał w 1897 roku Jaroslav Bidlo. W przekładzie na język niemiecki, egzemplarz znajdujący się w leszczyńskim archiwum Jednoty, skonfrontowany z rękopisami z Biblioteki Raczyńskich, w latach 1913–1916 na łamach czasopisma „Aus Posens kirchlicher Vergangenheit” wydał Wilhelm Bickerich.
Według ustaleń obydwu wydawców nekrologium prowadzili kolejno: do 1588 roku Johannaes Laurentius i Lukas Andronicus, do roku 1614 Marcin Gracjan Gertich, w latach 1617–1652 najprawdopodobniej Adam Samuel Hartman, między 1656 a 1691 Salomon Opitz, następnie David Cassius i dalej Jan Sereniusz Chodowiecki, 1722–1750 Jan Aleksander Cassius, następnie Daniel Ernest Jabłoński, Christian Sitkowski i C.G. Woide.

Nekrologium polské větve Jednoty Bratrské, wyd. J.Bidlo, Praha 1897; Das Tagebuch der polnischen Unität von 1643–1751, hrsg. W. Bickerich, „Aus Posens kirchlicher Vergangenheit” 3, 1913, s. 73–112; 5, 1915–1916, s. 125–132; 6, 1917–1918, s. 113–141.
Magdalena Bugajewska, Kamila Szymańska